Historia i właściwości zielonej herbaty. Od kubka Shennonga do współczesności

Spis treści:

• Historia zielonej herbaty – sięgamy przed naszą erę
• Rozstrzygnijmy wieloletni spór o zieloną herbatę!
• Droga z Chin do Europy… czyli jak herbata znalazła się w naszych stronach
• Rodzaje zielonej herbaty
• Zielona herbata to samo zdrowie! Trochę o właściwościach…
  • Korzyści ogólne
  • Korzyści przeciwnowotworowe
  • Korzyści przeciwmiażdżycowe i zapobiegające nadciśnieniu
• Jak właściwie parzyć liście?
• Herbaciane ciekawostki – nie bądźmy zieloni w temacie!

Historia zielonej herbaty – sięgamy przed naszą erę

Naszą podróż po świecie zielonej herbaty rozpoczniemy od jej korzeni. Choć do Europy sprowadzono ją stosunkowo późno, ponieważ w XVII wieku, to pierwsze pogłoski o zielonej herbacie w Chinach sięgają 2737 roku p.n.e. Wówczas Shennong – mistrz zielarstwa – przypadkowo odkrył sztukę parzenia zielonych liści, które spadły do kubka z wodą wprost z drzewa. W następstwie tego zaczęto uprawiać ten typ herbaty, co przyczyniło się do wzrostu jej popularności. I tak tradycja sięgająca około 5000 lat trwa po dziś dzień! Ciekawostką jest fakt, że prawdopodobnie wyłącznie Chińczycy wiedzą, jak prawidłowo przygotowywać zieloną herbatę, by smakowała dokładnie tak jak ta z kubka Shennonga. Ale czy to prawda… Pozostawiamy to do własnej interpretacji ;).

Nieco bardziej realne są pogłoski, że zanim zieloną herbatę zaczęto parzyć, dodawano jej liście do wielu potraw, by zintensyfikować ich smak. Poza tym liście żuto, a także prasowano, co dowodzi, że form spożywania zielonej herbaty było (i jest) naprawdę sporo! Ale w kwestii liści zachował się tylko jeden – ich klasyczne zaparzanie.
 

Rozstrzygnijmy wieloletni spór o zieloną herbatę!

Chiny czy Japonia – który kraj stanowi kolebkę zielonej herbaty? Za rdzenne państwo tego naparu uznaje się Chiny, jednak warto mieć na uwadze fakt, że liście uprawiane są także właśnie w Japonii, a nawet w Turcji. Jednak to te dwa pierwsze kraje zapisały się w umyśle wielu osób jako te związane z zieloną herbatą. Warto w tym przypadku odróżnić napar chiński od japońskiego. Dlaczego? Zielona herbata w Chinach jest produkowana, uprawiana i przyrządzana zupełnie inaczej niż w Japonii. Różnice są następujące.

1. Produkcja

• Chiny: tuż po zerwaniu liści poddaje się je procesom więdnięcia, a kolejno następuje oksydacja. Znawcy naparów twierdzą, że pomiędzy wspomnianymi procesami następuje jeszcze fermentacja prowadząca do powolnego pozbywania się cennych składników odżywczych.
• Japonia: w tym przypadku produkcja dotyczy wyłącznie zebrania liści, a następnie zaparzenia ich bezpośrednio wodą o odpowiedniej temperaturze.

2. Zbiory

• Chiny: od początku kwietnia do końcówki listopada. Uprawy na terenach wysokich, położonych powyżej 7 tys. m n.p.m.
• Japonia: od kwietnia do października. Uprawy na niskich terenach poniżej bądź równych 7 tys. m n.p.m.

3. Smak i intensywność

• Chiny: chińska zielona herbata jest wyraźnie intensywna, ma mocny smak, przez co bardziej pobudza.
• Japonia: delikatny, subtelny napar bez wyczuwalnej goryczki i mocy.

Droga z Chin do Europy… czyli jak herbata znalazła się w naszych stronach

A w jaki właściwie sposób zielona herbata przywędrowała z Chin aż do Europy? Teorii jest wiele. Jedni twierdzą, że stało się to za sprawą samego Marco Polo, który przemierzając jedwabny szlak, dotarł do Chin i tam odkrył ten wyjątkowy napar, a następnie sprowadził go do Europy. Inni są jednak przekonani, że stało się to za sprawą kupców i handlarzy zajmujących się przewozem towarów jeszcze na długo przed samym Marco Polo. W każdej historii jest ziarnko prawdy, ale jednego nie można odmówić: zielona herbata w Europie przyjęła się bardzo dobrze, a z roku na rok, zwłaszcza współcześnie, zyskiwała coraz większą popularność.
 

Rodzaje zielonej herbaty

Warto mieć świadomość, że zielona herbata niejedno ma imię. Obecnie występuje pod wieloma postaciami, nie tylko jako liście. I tak oto istnieje:

• herbata w torebkach,
• zielona herbata liściasta,
• Gunpowder (herbata przypominająca proch strzelniczy),
• herbata zielona w proszku (matcha),
• herbata zielona Silver Tips.

Poza tym zieloną herbatę można rozróżnić w zależności od wspomnianego wcześniej pochodzenia, na japońską i chińską. Zielone herbaty japońskie to m.in.:

• Sencha,
• Gyokuro,
• Matcha.

• Long Jing (Dragon Well),
• Gunpowder,
• Mao Feng.

Zielona herbata to samo zdrowie! Trochę o właściwościach…

Znana od tysięcy lat zielona herbata wykazuje szereg właściwości zdrowotnych. Można z powodzeniem pić ją dla samego smaku, delektując się jej wyjątkowym aromatem i intensywnością (w zależności od kraju, z jakiego pochodzi będzie ona mocniejsza bądź słabsza), jednak napar ten może okazać się zbawienny w wielu dolegliwościach. Poza tym pita regularnie pozwala zahamować pewne procesy w naturalny sposób. Na co zatem sprawdzi się zielone herbata?
 

Korzyści ogólne

Zielona herbata niweluje uczucie zmęczenia, przez co może stanowić świetny zamiennik dla kawy. W przeciwieństwie do czarnego napoju nie powoduje efektu spadku energii, a to zdecydowanie przemawia na korzyść jej picia. Dzieje się tak za sprawą L-teaniny, którą zawierają liście zielonej herbaty. Poza tym napar z nich sporządzony i pity regularnie przyczynia się do poprawy metabolizmu, a także przeciwdziała rozwojowi wolnych rodników, sprawiając, że organizm jest oczyszczony. Efekt? Zdrowie, młodość i witalność, których na próżno szukać w filiżankach kawy!
 

Korzyści przeciwnowotworowe

Zielona herbata zawiera w sobie mnóstwo wspomnianych wcześniej antyoksydantów, przez co nie tylko świetnie oczyszcza organizm z toksyn, ale również pozwala pozbyć się szkodliwych związków mogących mieć wpływ na rozwój nowotworów. Badania naukowe na temat wolnych rodników udowodniły bowiem, że ich nadmiar sprzyja powstawaniu tego typu zmian*.
 

Korzyści przeciwmiażdżycowe i zapobiegające nadciśnieniu

Regularne picie zielonej herbaty przyczynia się do obniżenia ciśnienia – znów, w przeciwieństwie do kawy, która z kolei to ciśnienie podnosi. Związki zawarte w liściach działają na układ krążenia, chroniąc tym samym serce przed chorobami. W ten sposób zielona herbata pita przez nadciśnieniowców pomaga w utrzymaniu prawidłowych parametrów, zmniejszając napięcie nerwowe i nieco uspokajając cały organizm.
 

Jak właściwie parzyć liście?

Parzenie zielonej herbaty dla wielu osób jest całym rytuałem, podczas gdy inni zupełnie nie zwracają na nie uwagi. Warto jednak odpowiednio podejść do tego tematu, gdyż właściwe zaparzenie pozwala delektować się smakiem i zapewnia wszystkie cenne właściwości, o których przed chwilą wspomnieliśmy. Najlepiej przestrzegać dwóch zasad – czasu parzenia oraz temperatury wody.

1. Czas parzenia:

• dla właściwości pobudzających: 2-3 minuty,
• dla właściwości uspokajających: 4-6 minut.

2. Temperatura wody:

• 70-80°C.
• Ważne: wrzątek powoduje wydobycie goryczy, przez co herbata nie smakuje tak, jak powinna.

W celu zmierzenia temperatury można skorzystać z dedykowanych termometrów do herbaty bądź zaparzyć wodę w specjalnym czajniku wskazującym skalę stopni Celsjusza.
 

Herbaciane ciekawostki – nie bądźmy zieloni w temacie!

Chiny – w tym kraju najchętniej pije się zieloną herbatę. Jak widać, to nie tylko jej kolebka, ale także region, którego mieszkańcy naprawdę kochają ten napar.
 

Wino z zielonej herbaty – ten wyjątkowy napar na stałe wdarł się do kuchni świata, dlatego zaczęto wykorzystywać go nie tylko jako gorący napój, ale też jako składnik wina. Do jego przygotowania oczywiście niezbędne jest winogrono, cukier i drożdże, ale dodatek zielonej herbaty sprawi, że trunek będzie miał jej posmak!
 

Herbata jako jedzenie – w Birmie zieloną herbatę traktuje się jako posiłek, dlatego w tym regionie można nabyć jej jadalne liście. Czyżby to był skuteczny przepis na odchudzanie? ;)
 

Oto wiedza na temat zielonej herbaty, która na pewno zaspokoi Waszą ciekawość (tak jak jej filiżanka zaspokoi pragnienie). A zatem liście, które znalazły się w kubku Shennonga, przywiezione do Europy przez Marco Polo bądź innych kupców, o szerokich właściwościach zdrowotnych i możliwościach przetwarzania na inne produkty – już nie kryją przed Wami tajemnic. Teraz dajemy zielone światło na wypicie jednej filiżanki!
 

* Adam Jankowski, Aleksandra Lewandowicz-Uszyńska, Wolne rodniki w patologii chorób człowieka, Klinika i Katedra Propedeutyki Pediatrii Akademii Medycznej we Wrocławiu (http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/1992/147.pdf).